THILTIH AVANG A NI LO VE

Ringtu, piang thar te, bo leh lo a chatuana an himna leh an bo leh thei tia a ngaitute hi mi thiam pui pui Theologian-te zingah an awm ve ve a. Chuvang chuan kan ram Kristiante zingah pawh hetiang ngaihdan in ang lo hi kan awm ve ve ni te pawhin a lang. Chuvangin tun \um chu an him a ni tih lam sawi a, hetiang lam hi i lo ngaihdan a nih loh pawhin, heng a\ang hian kan ngaihtuahna siam tharin rilru  inhawng takin Bible Pathian thu hi i zir intum teh ang. Bo leh thei anga Bible a langte a lar zual lo en ila :

            1. Heb. 6:4-8 - Rilru tihvar, van thilpek tem, tluksan .... Bo leh ta tia ngai an awm - Mahse bo lo a ngaite chuan ‘anchhedawng’ a ti lo, a tawp chang 8 ah ‘anchhedawng thaw’ a ti a ni, an ti.

            2. I Kor. 3-15 - Lalpa zanriah ei chungchanga zah lo, thunun te duai pawh muhil lo, (thite) kha bo leh ni lovin hetiangin a ti ‘Khawvel nen thiam loh changa in awm ve loh nan Lalpa thununin in awm’ a ti. Thi khawp hiala thunun te pawh ri     ngtu chu an bo lo a ni.

            3. I Kor. 3:11-15 - ‘Mei a fiaha hnathawh k^ng vek te chu, Amah tak tak erawh chu chhandamin a awm ang; amaherawhchu mei a kal tlang ang maiin’ a ti. Rinna avanga chhandam kan ni, thiltih avang a ni lo-Eph. 2 a a sawi angin kan chhandam nihna hi rinna a ni a, thiltih lam hian a khawih chhe lo, lawmman erawh a ch^n a, an thiltih ang zela pek tur a nih avangin.

            4. Joh. 15:2 - Zawmpui peng rah lo paih chhan chu a rah tam leh zual nan a ni, a ti tlat mai. Amah a peng rah lo kha a rah tam nan a paih a ni.

            Hebrai ziaktuin Heb. 12:6 Pa-in fa a hmangaih apiangte a thunun \hin, a tih ang khan Pathianin a fa, sual kawnga kalte chu thihna thlengin a thunun \hin ni. Kan fate kan zilh a kan thunun avangin kan fa an ni ta lo tihna  a ni lo. Fa \ha an nih zawk nan kan thunun \hin ang hian Lalpan a fate a thunun \hin a ni.

            Bible-a ringtu bo theihna lam anga lang tl>m t> kan tarlang a. An bo dawn lo chatuanin an him tih lam i thlir ve tawh ang aw.

            1. Pathian Fa A Nih Avangin a him : Lal Isuan ‘Tisa duhzawnga hrin ni lo Pathian hrin’ a ti. Chu chu - Piang thar - Chhandamfa a ni- Joh. 1:13.

            Kan fate hi an sual em avang emaw, an \hat em avang emaw a kan fa an ni lo ang hi Pathian fate dinhmun pawh a ni. Fa \ha nu leh pa ti lawmtu kan nih erawh a \ul. Chuvangin Pathian chhandamna changtute chu thil\ha ti atan a siam, a kut chhuak kan ni a, kan awmna tura buatsaih a ni.

            ‘Ka bo dawn chuang lo’ tia khawvel lama ngampat nana hmang \hin te zawng - Pathian hrin la ni lo te, van khua leh tui ni lo, khawvel khua leh  tui, piang thar ni lo chiang thar, bo leh ni lovin, bo la zawn hmuh loh te an ni duh hle. Pathian hrin Pathian hmangaihna an thinlung a leih tawh te chuan Lalpa Pathian duh zawnga nuna, a duh zawng tih hi an lawmna ber a ni.

            2. Pathian Thiltihtheihna A Ven Kan Ni :  I Pet. 1:5-Rinna avangin Pathian thiltih theihna a ven chu in ni. Pathian thiltih theihzia kan hre zo lo, chu chuan ven kan ni.

            Joh. 10:26,27-Lal Isuan ‘An hnenah chatuana nunna ka pe, kumkhuain an boral lo ang a, tuman ka kut ata min chhuhsak hek lo ang, anni min petu ka pa chu mi zawng zawng aia ropui ber a ni; tuman pa kut ata an chhuhsak thei lo ang’ a ti bur a ni.

            An bo leh chuan a chhuhsak leh tihna a ni ang, a kut ata chhuh turin - Setanan, a thlem chhuak emaw a chaknain a pawt chhuak dawrh emaw pawh nise, a kut ata a chhuah chuan he thu hi a daw dawn a ni. Pathian hian a venhim zawh zia hriain ‘An hnenah chatuana nunna ka pe’ a ti. Ka pe ang, ti lovin chatuana nunna a pe tawh a ni. Chatuana nunna an la nei ang, ti lovin - chatuana nunna an nei tawh a ti. Joh. 6:47 an bo leh chuan chatuana nun a tling lo ang. Kan nunna hi kan kutah pawh a awm lo a lo nih chuan Kol. 3:3 ‘In thi tawh a in nunna chu Pathianah Krista hnenah thuhrukin a awm si a’ Pathian hian a venghim zo ang ring mai rawh.

            3. Thuthlung - Thutiam Avangin A Him : Pathian leh mihringte an chenho a, hlim taka an  inpawl nan an inremna tura thuthlung thutiam hi siam a ni.

            Eden Thuthlung Genesis 2:16-17

            a) In ei chuan in ei ni la lain in thi ngei tur a ni : He thu thlung thutiam mawhphurhna hi mihring lamah nghah a ni. Mihring lam bawhchhiatna avangin thihna - chatuan a thihnaah mihring chu a lo tlu lut ta. Pathian fapa Isua Krista chu chatuan a thih hmabakte chhan tura an aiawhin mihringte chu amah rin avangin chatuana nunna a lo pe leh ta. Chu thuthlung chu Isuaah a innghat a, chuvangin Heb. 8:6-ah - Thuthlung \ha leh zual palai tiin a lo sawi ta.

            b) Israel Thuthlung : Pathianin a mite nen an inpawl a, an chen dun nan Sinai tlangah ropui rapthlakin, Thuthlung/Thutiam a pe a. Chu mawhphurhna chu mihring lamah bawk Israel hnamah a nghat leh a. ‘Ka thupeka in awm reng chuan, mal ka sawm ang che u, he ram a thil\ha hi in ei ang, he ramah hian in awm reng ang’ a ti. Israel-ho chuan ‘Mosia hunah kan zawm ang’ tiin an tiam a. Josua hunah an tiam leh a, mahse an zawm theih loh avangin an ram ata hnawh darhin an awm ta.

            Thuthlung Thar : Thuthlung Thar tiin a sawi avang  khan a hmasa chu a ti hlui ta a ni, tichuan a hlui/upa tawh chu a ral dawn a ni a ti.

            Heb. 8:7 - Thuthlung hmasa kha sawiselbo ni sela thlun nawn a ngai lo tur - engvangin nge sawiselna a awm. Mihring lama nghah a nihna kha a ni ngei ang. Thuthlung Tharah chuan. Heb. 8:6 - Thuthlung \ha leh zual palai - Isua Krista chu a mawh phurtu a hluina thing - nghet leh chhe lo turah Pathianin Thuthlung Thar chu a lo siam ta a ni. Chhandamna, Isuan a thawk vek a, rin mai tur a ni  ta a ni.

Chanchin Tha Puan Darh Tur (Kor. 9:19-23)

- Rev. C. Chawngliana

 Eng Vanga Chanchin Tha hril Tur Nge Kan Nih ?

    1) Thupek a ni : Chhungkaw pa berin a chhungte a thihsan dawnah a tu leh fate chu an hun lo la awm tur atan ‘Thurochhiah’ a hrilh \hin. Hei hi mi pangngai chuan an ngai pawimawh lo thei lo a ni. Isuan a fa te, ringtute hnena a thurochhiah, a thuchah hnuhnung chu ‘Khawvel zawng zawngah kal ula, Chanchintha hi hril rawh u’ tih hi a ni. Hei hi ringtu zawng zawng hnena a thuchah a nih avangin ringtu dik chuan a chik emaw, chik lo emaw, a awih phawt mai a ngai a ni.
    2) Sal tangte chhan chhuah an ngai : Chhungte damlo chu Pathianni leh ni lo pawh sawi hlei thei lovin an damna beiseiin kan tha leh tui, sum leh pai pawh ui phal lovin kan buaipui nghal chuk chuk thin. Pathianin a fapa Isua hmanga a tlan tawh, a fa, a chhungkua ni tura a lei tawhte thihna khurah boral mai hlauhawmin an awm a. Chhandamna chang tawh, Pathian chhungte hian chung thi mai tur kan unaute chu chhan chhuak tura kan theihna zawng zawng nen thawh chhuah a tul. Kan fa hmangaih takte mi sual kut tuara thi mai turte chu  thih pawh hlau lovin chhan chhuak turin kan pen chhuak ngam ang hian hmelma Setanan a sawisak mek, thi mai turte chhan chhuak tura laina hnai awm chhun chu keini ringtute hi kan ni. Phar paliin, ‘Keini hi kan ngawi reng mai a, kan tidik hauh lo mai, hawh u, lal chhungte i hrilh thuai ang u’ an  tih ang khan ngawih reng hi Lalpan a phal lo.

    Kan chhehvel state-ah mai pawh hian ran thisena la inthawi, an neih zawng zawng khawhrala dam chuang si lo tam  tak an awm. Thing bul tin deuh thaw-ah milem pathian siamchawp a inhung thluah bawk a. Ramhuai man leh sawisak an  tam a, hlauhnain an khat tlat a ni. Heng mi setana sala tangte hi Chanchintha atang chauha chhan chhuah theih an nih avangin Chanchin |ha hrilh an ngai ngawih ngawih a ni.

    3) Chanchintha hrilh chu malsawmna hnar a ni : Isaia 60:12-ah chuan ‘I rawngbawl duh lo hnam leh ram chu a boral dawn si a’ tih thu kan hmu. Lal Isuan amah avanga a nu leh pa, a unaute leh sum leh paite chan chuan he khawvelah pawh a leta malsawmna tam  tak a dawn tur thu a sawi bawk. Khawvel hisap atang chuan Chanchin |ha puan darh chu hekna hlir ni maiin a lang. Mahse khawvelah hian Chanchintha puan darh uar ram chu hmuh theihin an changkang zawk tlat mai. Tuipui Thi luang chhuak lo ai chuan Galili dil luang chhuak reng chu a tangkai a, a  thianghlim zawk bawk. Chanchintha puan darh chu Kohhran chakna hnar, thlarau lam tuihna lo luan chuahna a nih avangin mahni leh tirtu Kohhran tan nunna hnar a nih avangin a pawimawh.

Engtin Nge Kan Puan Darh Ang ?

    1) Rua hmanna tha : Tlachawp ringawta innghat lovin Pathian rawn chung zela ruahmanna fel tak hnuaia kal a tha ber fo thin. Mihring kan la nih   tho avangin ngaihdan, hriat dan, duh dan leh  tuizawng a lo  inang vek lo va, thlaraua hruaina nia hriat \heuhah indona a chhuak awlsam viau; chuvangin Paula’n ‘Dan chu Krista lamah min kaihruaitu’ a tih ang khan a pum puia kan kal rual theihna turin kaihhruaina kan mamawh. Lawr bik leh fual bik lutuk awm lova ke pen rual hi a chakin a hlawk ber fo a ni. Kohhran leh an aiawha luhchilhtute inzawmna a that reng theih nan \awng\aina kailawn dawh thata remruatna fel tak neih a tul hle bawk.

    2) Hmanraw tha nge inpekna : A pawimawh zawk sawi thiam a har viau mai. Mi inpe vak lote hnena hmanraw tha pui pui pek chu a hman dan an thiam loh bakah a ni lo lama hman a hlauhawm, chhiatna thlentu a ni hlauh thei; lehlamah chuan mi inpe tak takte rethei lutuk leh hmanraw nei lo lutuka an awm chuan an tangkai tur angin an tangkai zo si lo. Thil pawimawh ni ta ber chu Pathian tana mi inpete ngei awm  thei se la, a chhe lutuk emaw, a tam lutuk emaw, hmanrua pe lovin an tangkaipui tur  tawk hmanrua ngun  taka ngaihtuaha pek ni se a tha ber ang. Missionary-te rethei taka thawk tur ngawta dah a dik ber lo va, duhsak avanga hleihluaka vur pawh thlarau nun ei chhetu a ni thei.

Khawiah Nge Kan Puan Darh Ang ?
    Chanchintha la thlen lohnaa puan darh zel hi kan kalna tur pawimawh ber chu a ni ang. Vun rawng hrang nih vang leh hnam hmelmate nih avanga tumah paih thla mai lovin, mi ropui leh rethei berte pawh hma tel zelin, mamawhtute hnenah, kan thlen theih chin apianga puan darh zel hi kan bat a ni.

    Hetih rual hian ringtharte enkawlna leh sawhnghehna hi tlansan mai tur a ni hauh lo tih hriat reng a tul hle.Zirtirna leh kaihhruaina mumal awm lova hmun danga tlansan zel hi Kristian piangsual, hman tlak loh mai pawh ni lo va, buaipui ngai, min tibuaitu, fa sawngnawi neihna bul a ni duh hle.